Babası Ahmet Can hastalanınca okulu bırakıp yine babasının yanında çıraklığa başlayan Mehmet Can, Mehmet Can Bilya’nın bu günlere gelişini anlattı. Mehmet Can, işe bulaşıkhanede başladığını da söyledi
Gazın, tuzun karneyle satıldığı yıllarda 12 yaşındaki bir çocuk tekel bayisi (ser bayii) açarak ticaret hayatına başlıyor. Bizim bugünkü anlamda bildiğimiz tekel bayilerinden değil. Gazın, tütünün, bazı gıda maddelerinin karneyle satıldığı 1940’lı yıllar. O zamanki tekel bayilerinden. Yer Aşağıpınarbaşı nahiyesi. O çocuk Ahmet Can. Ticarette maddi ve manevi birikimlerini belli bir noktaya getirdikten sonra da Konya merkeze doğru yol alıyor. Sırasıyla Horozlu Han’daki ofisin yapım yıllarında lokanta çalıştırıyor, kamyonculuk yapıyor. Kardeşi Halil Can’la birlikte o zamanlar Oto Nakliyat Kara Ali Özuluyolun olan daha sonra Öz Oto Nakliyat ve Özkaymak olan oto nakliyat firmasında muavinlik ve şoförlük yapıyor. Tamirhane açarak yoluna devam ediyor. Bugün Rulmanda önemli bir isme sahip olan Mehmet Can Bilya’nın temelleri atılıyor. Mehmet Can anlatıyor, ticarete dair çok önemli ipuçlarını, başarının sırlarını öğreniyoruz…
Konya’da’ki ticari faaliyetlerini nasıl sürdürmüşler?
Babam o zamanlar İsmet Paşa İlkokulu’nun karşısında Silleli Ahmet’in Çukuru denilen yerde oto tamirciliği yapmış. Yanında iki tane de ortağı var. Fahrettin Vardım diye bir abi, bir de Habip Abi. Orada bir süre faaliyette bulunulmuş. Babam 1959 yılında da oto elektrik aksamıyla ilgili acenta açmak üzere İstanbul’a gitmiş. Orada Hilmi Saatçioğlu isimli biriyle tanışmış. Rulmancı. Onun ikna etmesiyle de Konya’da 1959 yılında ilk rulman dükkanını İstanbul Caddesi’nde Fenni Fırın’ın karşısında açmış. O zamanın şartlarında küçücük bir dükkanda rulman işine başlamış. Zamanla burası dar gelince 1965 yılında Eski Garaj Caddesi’nde Amele Pazarı civarına ikinci şubeyi açmış
Siz de bu işe çocuk denilecek yaşlarda mı başladınız?
Babam işleri ilerletiyordu. Ama 1969 yılında kalp rahatsızlığına yakalandı.38 yaşındaydı tam bir ticaret erbabıydı. Rahmetli babam hastalanınca çok zorlandı. Ben de okulu bırakıp 1969 yılında babamın yanında çıraklığa başlamak zorunda kaldım. Rulmancılığa tabiri caizse işin bulaşıkhanesinden başladım. İşyerinde babamın kalfası vardı. Dükkanı iyi süpüremedim, masaları iyi silemedim diye kendi işyerimizde kalfanın dayağını yerdim. Babama söyleyince de kızardı. “O senin kalfan. Ne derse o” diye. Kesinlikle kayırma olmazdı. Kendime hiçbir zaman patron çocuğu, işyeri sahibi, ayrıcalıklı gibi hissettirmedi. Usta çırak ilişkisi neyse onu yaşadım. Bundan da çok şey öğrendim. İyi ki böyle yetiştirmiş.
Ahmet Bey’in sağlık sorunları uzun bir süre devam etti mi?
Maalesef etti. Hatta doktorlar o zamanlar babama Antalya havasının iyi gelebileceğini söylemişler. Biz işi de evi de 1976 yılında Antalya’ya taşıdık. 11 ay kadar orada kaldık. Ama baktık ki babamın sağlığında bir düzelme yok. Geri Konya’ya dönerek Sanayi Çarşısı Zülali Sokak’ta ticari faaliyetimize devam etmeye başladık. 1981 yılında da Sanayi Çarşısı, Sanayi Caddesi’ne taşındık. O yıllar ailemiz açısından zor yıllardı.
Pazarlama ağını nasıl gerçekleştirdiniz?
1989-1992 yılları arasında yurt dışından kaçak rulmanlar getirildi. Biz hiç bu işlere bulaşmadık. Satışımızın düşmesine rağmen bulaşmadık. O süreçte pazarlamaya ağırlık verdik. Türkiye’nin pek çok bölgesinde pazarlama ağı kurduk. Can Bilya adını Türkiye’nin dört bir yanına duyurmayı başardık. 1994 yılında da kurumsallaşmaya giderek şirketleştik. 2003 yılına kadar ticari faaliyetimize burada devam ettik 2003 yılında Zafer Sanayi ana cadde üzerine taşındık. 2008 ‘de Büsan Sanayi Kosgep Caddesi’ne geçerek işyerimizi büyüttük. Buraya kadar ticaretimiz tamamen bayilik sistemine dayalı idi. Şu anda rulmanda dünyada bir numara olan Tımken Rulmanlarının Türkiye distribütörlüğünün yanı sıra Çin’den Taiwan’dan, Almanya’dan, Fransa’dan çok çeşitli rulman ve farklı kalemlerin ithalatını yapmaktayız. Ayrıca tır ve dorse yedek parçalarının da imalatına kısmen başlamış bulunuyoruz. 25 kişilik uzman ve deneyimli kadromuzla Konya sanayisi firmalara en kaliteli ürünleri en ucuza temin etmenin gayreti içinde çalışmalarımıza devam ediyoruz. İnşaallah Aslım Caddesi üzerinde inşaatına başladığımız yaklaşık 7 bin 400 metrekarelik kapalı işyerimiz bittiğinde işlerimizi çok daha düzenli ve verimli hale getirip Konya sanayisine çok daha kaliteli ürünler ve hizmetler sunacağımıza inanıyorum
Oğlunuz da aynı çatı altında. Onu yetiştirirken siz de çırak muamelesi yaptınız mı?
Oğlum Ahmet Can da 1998 yılında tahsili bırakıp yanımda işe başladı. Oğlum da benim geçtiğim merhalelerden geçti. Bugün yurt içi ve yurt dışında saygın bir işadamı olarak anılmaya başlaması benim için ayrı bir gurur vesilesi olmuştur. Ben de oğluma aynını uyguladım. Hani bir söz vardır. Çıraklığını yapmadığın işin patronluğunu yapamazsın diye. Bizimki de o hesap oldu. Babamı 6 Ekim 2000 tarihinde kaybettik. Mekanı cennet olsun tanıyanları tarafından çok sevilen sözü sohbeti dinlenen ve iş çevrelerince takdir edilen bir insandı. Bir anımı anlatmadan geçemeyeceğim. 1979 yılında askerden gelip işin başına geçtikten sonra firmalarla tanışmak üzere babamla İstanbul’a gittik. Taksimde yürürken bizim meslekten bir firma sahibi ile karşılaştık. Ayak üstü hoşbeşten sonra babama benim kim olduğumu sorup öğrendikten sonra adam bana dönerek “Bak delikanlı; ticari ve sosyal hayatında babanın yarısı kadar adam ol, korkma. O zaman sırtın yere gelmez” demişti. Bu tavsiyeyi hiç unutmadım. Babamın yarısı olmaya çalışıyorum
Babanızın önem verdiği konuların başında neler geliyordu?
Babamın en büyük tavsiyeleri şöyleydi, “İlkelerinden ve dürüstlükten asla taviz verme. Mal aldığın ve mal sattığın firmalara para kazandır ki sende para kazanasın. Doğrunun yardımcısı Allah. Borcunun aptalı ol. Kapına ikinci bir defa alacaklıyı getirtme. Asla itibarına leke getirme. Önce Allah sonra kul hakkına riayet et.” Kendisi haramdan kaçınırdı, bizim de kaçınmamızı isterdi. İş hayatında özellikle kendi sektörümüzle ilgili dışarıyı takip etmemizi istemezdi. “Meşru zeminde Rekabeti doğru dürüst yapın ancak meslektaşlarınızı takip etmeyin. O nereden almış, ne almış, nereye ne satmış kaça satmış bakmayın. Dışarıyı takip eder durursanız, kendi işinizi takip edemez hale gelirsiniz. “Errızkkaalallah. Herkesin çoluğu çocuğu var. Herkes iş yapacak. Allah herkese hayırlı işler versin” derdi. Biz de bu tavsiyelere uymaya çalışıyoruz Bunlar hep belli yaşanmışlıkların ürünü. Tecrübeyle kazanılan şeyler. Düzgün iş yapmak isteriz. Hileyle hurdayla işimiz olmaz. En önemlisi itibar ve itimat. Mehmet Can Bilya ismimiz güvenle birlikte anılıyorsa, ne mutlu bize. Elli beş yıl aynı işle devam etmemiz bu kurallara uymamızdan kaynaklanıyor sanırım….
Yoğun bir iş yaşamınız var. Bu işlerin dışında neyle ilgileniyorsunuz
3 çocuk sahibiyim 1 erkek 2 kız. Oğlumla işyerinde beraberiz. Bir kızım eczacı. Yaka Yolu’nda eczanesi var. Diğer kızım da şu anda tahsil hayatına devam ediyor. Doktoraya başlayacak. Bu yıl beyin ve omurilik tümörü üzerine ihtisas yapıyor. Ayrıca bana neşe ve yaşama sevinci veren 3 erkek 1 kız torunum var. Onlarla daha çok ilgileniyorum. Fırsat buldukça da spor merakım var. Ayrıca bir de av merakım var ki benim yaşamımda 26 yıldır önemli bir yer edinmiş durumda. Av demek benim için doğayla baş başa kalmak, o temiz havayı ciğerlerime çekmek demek. Yoğun iş yaşamımdan fırsat buldukça ava çıkıyorum. Evim bahçeli. Meram Yeni Yol ’da. Fırsat buldukça kendimi bahçeye atıyorum, toprakla bitkiyle ilgileniyorum. Hepsinin özünde doğa sevgisi yatıyor. (Çiğdem Kurut)
Mehmet Can Bilya’nın kuruluşunu anlatır mısınız?
Babam Ahmet Can, tam bir ticaret erbabıydı. Ticarete 12 yaşında Aşağıpınarbaşı nahiyesinde tekel bayi açarak başlamış. Gazın, tuzun karneyle satıldığı yıllar. Orada bir süre dedemle birlikte ticaret yapmışlar. Ama şimdiki tekel bayileri gibi değil. Devlet kanalıyla ve karneyle satılan ne varsa orada. Tuz da var bunun içinde tütün de, başka gıda maddeleri de. Ticareti ilerletip Konya’ya gelmişler.
Kaynak: Pusula Haber
